Dank je, tassie!
Ik denk dat de meeste mensen verbaasd zullen zijn erachter te komen hoe diep iets als autisme ingrijpt in het denken en handelen van het ogenschijnlijk goed functionerende volwassen individu in kwestie. Het volwassen individu met het Aspergersyndroom denkt dat hij alles wel zo'n beetje gecamoufleerd heeft en gedrag van anderen tot in de puntjes heeft weten te kopiëren, maar er blijven interessante, onontkenbare eigenschappen merkbaar. Zelfs op het eerste gezicht onopmerkelijke eigenschappen als - ik noem maar iets - de eigen politieke of ethische zienswijzen, of zelfs een vorm van misanthropie of een rijkelijk aanwezige naïviteit kunnen in hoge mate veroorzaakt zijn door autisme als die eigenschappen in een individu zijn verenigd. Politieke of ethische zienswijzen van mensen met Asperger kenmerken zich vaak namelijk door een zekere radicaliteit of strengheid: een rechtheid in de leer en afkeer van creatief omgaan met morele regels zijn kenmerkend bij individuen met autisme.
Of de manier waarop een heel artistieke persoon met autisme zijn of haar schilderijen of tekeningen maakt, verraadt zijn persoonlijkheid: de tekenwijze is dan zelden expressief of zelden in lijn met wat anderen al maken (hij heeft niet de neiging anderen te volgen of na te doen; kiest zijn eigen koers), maar de schilderijen en tekeningen blinken juist wel uit in originaliteit en nauwkeurigheid en zijn vaak levensecht. Aan levensechtheid of perfectie en aan details en originaliteit hechten autistische mensen immers grote waarde.
Hoe dan ook: iemand met autisme heeft sociale beperkingen en hij probeert de wereld meer dan anderen te systematiseren. De strategie die hem daarbij het beste heeft geholpen is een cognitieve en rationele manier van het verklaren en voorspellen van menselijk gedeag. Dat heeft een heel andere denkmanier tot gevolg, die wel afgezwakt kan worden naar gelang de sociale conventies dat van het individu vergen (iemand die alles filosofisch benadert verveeld gauw), maar de persoon blijft geneigd zich eerder op een beschouwende levensvisie te richten dan dat hij gebruikmaakt van zijn speciale (want anders ontwikkelde en dus minder) bruikbare emotionele of intuïtieve gaven. Heel veel vanzelfsprekende gedragingen zoals sociaal gedrag of het volgen van een gesprek gaat met een omweg. Het kan dus naar buiten toe dus allemaal heel subtiel lijken, terwijl er bij de persoon met autisme andere processen in de hersenen plaatsvinden dan bij de meeste mensen.
De Engelse term voor ‘ontwikkelingsstoornis’ is dan ook ‘pervasive disorder’ waarbij ‘pervasive’ “doordrongen” betekent. Het is er altijd, het maakt dat iets fundamenteel neurologisch als prikkelverwerking *anders* geschiedt, wat gevolgen heeft voor hoe iemand in het leven staat, de wereld ziet en wat dies meer zij. Dat het individu met het Aspergersyndroom daarnaast geen geestelijke handicap heeft, maakt zijn autisme zo interessant en laat het vaak onopgemerkt.
Anders wordt het, als iemand op het eerste gezicht goed uit zijn woorden lijkt te komen terwijl hij over een goed analytisch vermogen blijkt te beschikken, waarna hij compleet door de mand lijkt te vallen als hij op een werkplek terechtkomt waar er drukte heerst en waar er een beroep wordt gedaan op zijn eigen initiatief en creatief vermogen. Dan zal de persoon met asperger afhaken, terwijl hij de indruk wekte toch zo begaafd te zijn.